#710 Rolmodellen

Mijn reisgenoot zat voor me, door een willekeurige tijdlijn op haar telefoon te scrollen en zei niets. Ik bekeek de stapel boeken die ik zojuist in Arnhem heb gekocht. Weer een hoop vulling voor in de kast, wachtend tot er een keer een moment komt dat ik ze ook weer uit die kast haal. Kans is groot dat dat nooit is. Maar je weet nooit. Buiten razen verregende weilanden aan ons voorbij.

Ik doe een poging om uit een dichtbundeltje iets te lezen. Slecht idee. Vaak draaien mijn hersens overuren als ik dat probeer. Of in het beste geval vraag ik mezelf al lezend bijna hardop af waarom ik het überhaupt nodig vindt om gedichten te lezen. Een trein waarin onbekende mensen vlakbij je in de buurt zitten te tetteren is dan niet de beste keuze qua setting. Nu dus ook niet. Al was het maar één tetterend individu, mijn oren draaiden continu volautomatisch die kant op. Misschien wel juist daarom. Mijn reisgenoot keek af en toe ook met een vragende blik op van haar telefoonscherm, hiermee mijn eigen vraagtekens bevestigend. Mijn spitse oren zijn terecht.

De gesprekken die de jongen naast ons via telefoon in zijn hand en earpods voerde waren dan ook niet alledaags. Of wel en lig ik inmiddels te lang onder een poëtische steen. In ieder geval: voor ons niet alledaags, gelukkig had ik tenminste één medestander. De jongen belde in het half uurtje dat we naast elkaar zaten meer verschillende mensen dan ik doorgaans in een maand telefonisch spreek. Dat jongeren tegenwoordig bang zijn om te bellen, direct contact vermijden en het liever bij berichten via welk medium dan ook houden ging hier duidelijk niet op.

‘Ja man hij zat in C2, rij 5, sectie D, hij zei dat hij goed was met jou, hij kent jou!’ hoorde ik hem tegen zijn zoveelste broer zeggen. Dat dit overduidelijk niet ging over de fietsvakantie van afgelopen zomer leek me duidelijk. Het gemak waarmee hij het zei is meer blijven hangen dan hetgeen wat hij zei. De bewonderende toon waarop het gesprek nog even verder ging en de fascinatie met de persoon en zijn bijnaam, (dezelfde als een boze leeuw met littekens in The Lion King) doet mijn reisgenoot later op de fiets terug naar huis beseffen dat iedereen zo zijn eigen rolmodellen heeft.

#709 Beginnen

‘Ik kan dit niet zelf plat maken’ zegt de oudste vanaf de andere kant van de keukentafel terwijl ze me een bonk gele klei overhandigt. Of ik dat even voor haar kan doen. Plat maken, Ik klap de laptop weer dicht en zoek de kleine houten deegroller die in de kleikoffer zit. Ik begin te rollen.

Beginnen. Dat is me al een tijd niet meer gelukt. ‘Blijf schrijven, laat je niet ontmoedigen, wees niet bang’ riep Eva Hoeke naar me terwijl ik samen met andere aspirant-columnisten aan haar keukentafel in een herfstachtig Wormer zat. Ik hoor het haar nog zeggen en wist toen al dat ik dat dus juist wel zou doen. Ik zou een tijdje niets meer schrijven. Eva, al jaren columnist bij de Volkskrant die hier iedere zaterdag op de mat valt, gaf ons die dag een kijk in haar schrijfwereld. Haar schrijfleven, haar leven. Haar ervaringen, tips, geschreven en ongeschreven regels, do’s, dont’s, kadetten met worst en kaas, alles kwam voorbij.

‘Waarom?!’ schettert ze vrolijk naar ons, naar mij, om ons onze verhalen verder te laten afpellen. Als een bloembol legt ze uit terwijl ze over haar eerste baantje bij een bollenteler vertelt. ‘Zitten mensen daar op te wachten?’ roept ze wanneer een zin er duidelijk eentje is voor in een dagboek, maar waar de rest van de wereld geen enkele boodschap aan heeft. ‘Cliché!’ schalt er over tafel wanneer een van ons wordt betrapt op een al honderd jaar uitgerangeerde metafoor.

‘Wat wil je nou eigenlijk zeggen hier?!’ vraagt ze aan mij terwijl ik mijn huiswerk klassikaal voorlees en zij haar kritiek er ongezouten over uitstort. ‘Geen idee…’ is mijn eerste gedachte. Maar dat is niet waar, dat weet ik zelf ook wel. Er zit een laag onder. Niet ver genoeg afgepeld dat verhaal. Ze had gelijk. Het was een gemakzuchtig stuk, in één keer geschreven. Dagboek. Dat kan beter. `Het moet ook beter. Daarom zit ik daar, aan die keukentafel, te leren, te genieten, te twijfelen en te denken. Denken aan dat ik vooral moet beginnen. Nu dus.

#708 One hate

‘Thoughts and prayers’ slingerde Lauren Boebert afgelopen weekend als onderdeel van haar persverklaring de lucht in. Het was als een vorm medeleven bedoeld. Het sloeg de plank mis. Lauren, net nipt opnieuw verkozen als congreslid voor de Republikeinen, met niet bepaald een staat van dienst als voorvechtster van LHBTQ+ rechten, zag een drama voltrekken in ‘haar’ staat Colorado. 

In Colorado Springs, in club ‘Q’, een spot voor de LHBTQ+ gemeenschap, opende een man het vuur. Vijf mensen schoot hij dood, vijfentwintig anderen raakten gewond. Volgens de berichten is het motief nog onduidelijk, zoals dat dan in politiejargon heet. De wereld weet beter. Boebert, die er de afgelopen twee jaar als congreslid alles aan heeft gedaan om rechten van iedereen die niet in haar plaatje van ‘Christian values’ past het leven zuur te maken, publiekelijk aan de schandpaal te nagelen, als politicus hun rechten in te perken en agressie en geweld tegen die groepen te normaliseren via modderpoel Twitter, werd nu in een klap de buitencategorie van hypocrisie. De geweldsuitbarsting is niet meer dan een logisch gevolg van haar eigen jarenlange openlijke haat en haatzaaien. Boebert, naast Congreslid tot voor kort ook eigenaar van het restaurant ‘Shooters Grill’ (de naam spreekt voor zich), poseert op haar kerstkaarten graag met een collectie volautomatische geweren en roept regelmatig dat Drag-queens uit de buurt van kinderen moeten blijven. Mijn kinderen zie ik liever in de buurt van glitterjurken en felle kleuren dan dat ik ze achterlaat in de wapendepots van Boebert en haar maten.

Opvallen door hypocrisie, dat is knap, in een week waarin een wereldkampioenschap voetbal op massagraven vermomd als stadions begint en het organiserende comité van zelfverrijkende mannen, de FIFA, hun vingers niet wil branden aan alles wat ook maar kan lijken op een regenboog en op twee woorden ‘One love’. Een regenboog en die woorden op aanvoerdersbanden, en de dragers die daar toch maar vanaf zien vanwege een dreigende gele kaart. Veel voetbalfans toeteren dat het alleen moet gaan over de sport. Ik ben allang geen voetbalfan meer, dat neem ik de FIFA kwalijk. De hoogste FIFA-baas roept tegen de pers dat ‘het Westen’ niet zo moet zeuren en naar zichzelf moet kijken, brabbelt iets over een geschiedenis van een paar duizend jaar en de Qatarese bobo’s voegen daar in interviews geïrriteerd aan toe dat hun tradities en gebruiken gerespecteerd moeten worden. 

Dezelfde tradities en gebruiken als die van Boebert denk ik dan. Haat. Uitsluiten, schofferen, kleineren, discrimineren, demoniseren en dan vermoorden. Met kogels uiteindelijk, maar eerst met woorden. One love hate. 

#707 Ik had gelijk

De oudste minimens zit tussen de bank en de verwarming. Ik zit achter een van de fauteuils in de woonkamer. We zeggen allebei niks. We horen de sous-chef en de kleinste minimens ook thuis komen. De kleine man roept de naam van zijn zusje. We horen het al van buiten. De achterdeur gaat open en hij loopt roepend en vragend naar binnen. Wij zeggen allebei niets. We zien elkaar en lachen naar elkaar. De miniman ziet mij als eerst, lacht hard en zoekt dan verder naar zijn zusje. Die ook haar lach niet meer kan inhouden en vanachter de bank vandaan springt.

De kleine man moet in de ochtend nog een tikkeltje wennen. Alle aandacht is de afgelopen weken naar zijn grote zus, zijn grote idool gegaan. Ze was jarig gisteren, daarom was het afgelopen zaterdag al feest en is het dat aanstaande zaterdag nog een keer. Gisteren was ze echt jarig en was het weer een feest. Tot voor twee weken terug gingen ze altijd samen naar de kinderopvang, partners in crime. Tot ze daar twee weken geleden ook opeens al ‘jarig’ was en afscheid nam. Zijn grote zus gaat namelijk naar school. En hij nog niet. De eerste maandag alleen, vorige week, vond hij dat helemaal niet leuk. We waren hem ook vergeten echt goed in te lichten.

Stom van ons, want hij is net twee en nog geen meter hoog, maar hij begrijpt alles prima. In de was was hij, het mannetje. Inmiddels begrijpt hij het en nemen ze in de ochtend innig afscheid van elkaar. Een dikke knuffel en ‘doei!’, ‘veel plezier op school’, komt er dan uit. De klein meldde vandaag dat hij ook eigenlijk wel naar school wil. Hij moet nog even wachten. Voorlopig moet hij het met de ervaringen van zijn idool doen. Die zelf opeens in twee weken de wereld bestiert in zevenmijlspassen. We hebben opeens een recalcitrante kleuter in huis.

Zelf een filmpje kijken wordt naar een ander niveau van discussie getild. ‘Bruintje Beer’ stond er op het programma vandaag. Filmpjes van ongeveer drie minuten. Na de eerste begon de onderhandeling. ‘Nog vier tot ik naar bed ga’, riep de minimens. ‘Nee, nog twee’ riep de sous-chef vanuit de keuken. ‘Nog twee!’ herhaalde ik. Met enig mokken ging de kleine meid akkoord. Haar broertje volgt dan, haar goedkeuring is voor hem afdoende. Na nog twee filmpjes gezien te hebben, meld ik ‘zo, nu hebben we er twee gehad’, en zet de tv uit. ‘Neehee, we hebben er drie gehad’, hoor ik de kleine dame uit haar favoriete hoekje van de bank inbrengen. Ik zeg ‘Ja, ok in totaal drie inderdaad’. ‘Ja precies, dus ik heb gelijk’ krijg ik meteen terug naar mijn hoofd.

Vier jaar is ze geworden. En ze had inderdaad gelijk.

#706 En toen ging ze opeens naar school

Gisteravond monteerde ik in het donker nog even snel twee lampjes op haar Frozen-fietsje. Het is immers nog een beetje donker ’s ochtends en we moeten op tijd weg de dag erna. Op maandag dus. Vandaag. Vanochtend. Nadat ze gisteravond zowel de sous-chef als mij toch nog even naar boven riep terwijl ze al in bed lag om toch nog even te vertellen dat ze het toch wel spannend vond was het deze ochtend zover. Onze wekker ging. Normaal ben ik eerder uit bed dan de sous-chef, maar deze keer ontwaakte ik ook uit een soort half slaap van haar wekker op en ander tijdstip dan normaal.

Een half uurtje eerder. We hebben namelijk allebei een route. Normaal hees ik ’s ochtends allebei de minimensen op de fiets om ‘naar de kindjes’ te gaan. Vandaag neemt de sous-chef die route met de miniman. Ik vertrek al eerder en pak een andere route. Een route die we laatst al eens geoefend hebben. Na een stevig ontbijt, een cadeautje en een knuffel van haar broer en een dubbelcheck of papa echt niks vergeten is kunnen we op pad. Mama krijgt uiteraard ook nog een knuffel, die komt haar vanmiddag weer ophalen. Lampjes aan, ook al is het al licht genoeg. We gaan. Samen op pad naar een nieuw hoofdstuk.

Ze is er al weken vol van, ‘hoeveel nachtjes slapen nu nog papa?’ vroeg ze regelmatig. Nog 28, hoorde ik mezelf dan antwoorden. Volledig abstract voor die kleine wereldontdekker. Tenminste, dat denk ik, en ik weet dat ik haar daarmee onderschat. De fietstocht legt ze zonder problemen af, de versmalling op een va de fietspaden waar ze bij het oefenrondje uit de bocht vloog wordt nu beheerst al wandelend genomen. Een wat geagiteerde snelfietser met een kekke helm en gepaste haast en idem bel achter ons volledig negerend, that’s my girl. Ik eerst, je wacht maar gewoon.

We lopen het schoolplein op en ik help haar het fietsje parkeren. Al wordt me snel duidelijk gemaakt dat dat niet hoeft. Ze kan nu immers alles zelf. Ze gaat al naar school. Op het schoolplein zie ik wat bekende gezichten van een eerste ouderavond vorige week. Ze lachen naar de niet-meer-zo-kleine-minimens, die aandachtig haar nieuwe klasgenootjes bekijkt die nog aan de hand van hun ouders staan of zwaaien naar een weglopende ouder. We wachten samen tot een van haar juffen naar buiten komt om haar op te halen. De kleine meid ziet haar door de deur komen en loopt er naartoe. Er wordt even gekeken of iedereen er is en we maken ons op om afscheid te nemen. De kleine meid zwaait al als de juf zegt dat ik toch echt nog wel even mee naar binnen mag. Het is immers haar eerste dag.

We lopen naar binnen en zodra haar jas en tas op de kapstok hangen stiefelt ze naar binnen en vind een mooi stoeltje in de kring. Ik loop een klein stukje mee, maar merk dat ik overbodig ben. Ik keer terug naar de gang, waar de juf nog een helpende hand biedt aan wat andere nieuwkomers. De minimens rent nog een laatste keer op en neer voor een knuffel en keert dan terug naar haar plek. Haar plek. Ze is er. Eindelijk op school. De juf ziet het en zegt tegen mij ‘ow nou, die zit al, fantastisch’ en begint aan haar ritueel in de klas. Ik kijk er heel even naar, maar voel me al snel teveel, ik doe er niet meer toe en loop naar buiten. Dezelfde wereld weer in. Die nu toch een klein stukje veranderd is. Ook voor mij. Ik weet dat ze het leuk gaat hebben en fiets lachend weg. Hier keek ze naar uit. Eindelijk mag ze naar school. Iedere dag. Op ontdekkingsreis.

#705 Waarom een voltijdsbonus een slecht idee is

In de Volkskrant vandaag een stuk over een onderzoek van SCP. Dat eens deeltijd altijd deeltijd is. De discussie is aangezwengeld door de beoogde ‘voltijdsbonus’ om het personeelstekort op te lossen. Een Neoliberale climax nu alles om ons heen in elkaar lijkt te storten. Toch weer verzanden in een vorm van ‘meer is beter’. Terwijl de sleutel ligt in minderen. Voltijd werken is niet (voor iedereen) de heilige graal en voor een toekomstbestendige maatschappij waarin we de zorgvuldige balans met onze planeet weer terug vinden al helemaal niet. In minder werken liggen veel oplossingen. Wereldwijd (USA & UK bijvoorbeeld as we speak) vinden er niet voor niets experimenten plaats met een 4-daagse werkweek als ‘fulltime’. Eerste resultaten in veel sectoren (heus niet alle!) zijn veelbelovend. Behoud, of verbetering van productiviteit en meer tijd voor andere zaken in het leven, zo ook bijvoorbeeld: zorg voor en tijd met het gezin.

De focus ligt in het onderzoek van SCP op vrouwen die de zorgtaak vanaf het begin op zich nemen en dit blijven doen zodra die taak vanwege de leeftijd en mate van zelfstandigheid van de kinderen wat minder intensief wordt. Mannen worden hierin weggezet als automatische kostwinner. Een beetje oorzaak en gevolg. Je zou wat mij betreft ook vooral andersom kunnen redeneren. Dit is een systeem wat gecreëerd is. Zoals zovelen. En die systemen helpen ons als collectief te functioneren, maar het lijkt wijs om systemen die al decennialang aan slijtage onderhevig zijn bij het grofvuil te zetten. Vrouwen die van dit systeem los willen komen ervaren ontzettend veel sociale en maatschappelijke weerstand. Dat is ook ingegeven door een ervaring uit eerste hand, want ik heb mijn eigen vrouw hiermee zien worstelen.

Ik deed bijna twee jaar geleden namelijk iets wat vrouwen automatisch geacht worden te doen. Een paar maanden na de geboorte van onze zoon, terwijl onze oudste, onze dochter, ook pas 2 was en volledige zorg en aandacht nodig had, we aan huis gekluisterd waren vanwege Corona, ingegeven door onbalans in alle zorg voor die twee thuis én allebei te blijven werken, vanwege slaapgebrek omdat zorg ook ‘s nachts doorgaat, vanwege een mismatch met de ‘traditionele’ rolverdeling man/vrouw: ik nam ouderschapsverlof. Ik werkte een half jaar de helft minder (van vier naar twee dagen, ik werkte dus al ‘deeltijd’) om meer te kunnen zorgen voor de kids en een klein beetje voor het huis (want: dat deden we nog altijd samen, zij zelfs wat meer dan ik, dat veranderde maar weinig). En wat blijkt, ik word in die periode zowat op het schild gehesen. Alsof ik een held ben. Dat ben ik niet, nooit geweest en de opmerkingen die ik daarover kreeg toen, hebben me altijd innerlijk ineen doen krampen. Vooral omdat het voor mijn gevoel volledig andersom was. Mijn vrouw was de held hier. Zij zocht naar zichzelf tegen alle maatschappelijke constructen in. Sámen zochten we naar een wijze waarop de ouderrol ons allebei goed zou passen en niet slechts een van ons.

Mijn vrouw deed namelijk wat veel mannen zonder nadenken doen en werd kostwinner, maar bleef zich tegelijkertijd innerlijk verplicht voelen om het huishouden te blijven runnen. Terwijl ik daar tijd voor had. Ik ging de helft werken, maar kan achteraf concluderen dat ik beter helemaal had kunnen stoppen in die intensieve periode. Dat had in onze situatie nog veel beter gewerkt en had tegelijkertijd mijn plezier in werk an sich ten goede gekomen denk ik. Want dat ik ooit weer meer zou gaan werken stond aan het begin eigenlijk al wel vast. Nu had ik tijdens de verlofperiode van zes maanden vaak het idee dat ik aan alle kanten tekort schoot. Alles precies niet goed genoeg deed. Een gevoel wat werkende moeders dus wellicht zo’n beetje altijd hebben.

Normaliseer werkende vrouwen (voltijd en deeltijd) en zorgende vaders (voltijd en deeltijd). Het dogma van de zorgende vrouw en werkende man zit diep in onze samenleving, maar gaat steeds meer mank. Spastische bewegingen zoals nu, met iets van een voltijdsbonus, werken denk ik alleen averechts en zelfs in zekere mate discriminerend, maar zijn logische stuiptrekkingen van een bijna failliet systeem. De oplossing zit niet in stimulerende maatregelen die vrouwen bewegen naar meer werk, zonder vanaf het begin een maatschappelijke oplossing te bieden voor de zorgtaken. Maar juist in stimulerende maatregelen meer op te treden als een gezin in balans. In iedere levensfase van datzelfde gezin. Dat betekent dus ook stimulerende maatregelen voor vaders die meer willen zijn dan kostwinner en de gezellige speelkameraad in het weekend, maar zich ook gevangene van het systeem voelen. En dat betekent ook dat er altijd mannen én vrouwen blijven die deze rol wél heel goed past. Er is geen one size fits all.

Lees hier het artikel in de Volkskrant.

#704 Ziekenboeg

Van een buurtfeestje met lolly’s in de regen gisteren, naar een valse start deze ochtend. De oudste minimens lag al de hele nacht tussen ons in. Want: ziek. En als je ziek bent is het fijn om bij mama en papa te liggen. Hoewel ik ooit toch prima kon slapen met een minimens in bed, lijk ik dat inmiddels een beetje verleerd. De vorige keren deed ik geen oog dicht en ben ik dus ook maar op de bank gaan liggen om toch nog een beetje slaap te pakken. Misschien komt het omdat de jongste minimens het meestal te leuk vindt om überhaupt nog te gaan slapen en in de klim- en speelstand schiet bij ons in bed. Ook midden in de nacht. Dus na twee uur een beetje tevergeefs achter elkaar aan vangen en pogingen om de kleine Bokito tot rust te manen resulteren dan in een natuurlijke uitputtingsslag die ervoor zorgt dat hij na die tijd dusdanig moe is en weer terug naar z’n eigen bed kan. En wij elkaar en de wekker even aankijken en tot de conclusie komen dat we nog zeker drie kwartier kunnen slapen. Feest.

De oudste minimens had er de laatste keren een handje van om overdwars te gaan liggen, en met haar voetjes af te zetten tegen mijn rug. Nu lukt het haar nog niet om die kleine 100 kilo uit bed te krijgen op die manier, maar erg slaapbevorderend is het ook niet bepaald. Maar, de grootste reden dat ik er niet meer zo aan gewend ben is omdat het gewoon nooit vaak gebeurt, of überhaupt gebeurd is. Ik heb talloze nachten doorgebracht aan hun zijde, op hun kamer, op de grond, op een klein matrasje, op de stoel, overal. Maar nu slapen ze allebei prinsheerlijk in hun bedjes. Behalve dus als ze ziek zijn.

Ik stapte dus niet geheel fris en zeker niet fruitig uit bed. En de eerste fittie ontstaat aan de ontbijttafel, waar de jongste pertinent op de stoel van oudste wil en de oudste het daar absoluut niet mee eens is. Ik ben het met beide niet eens en zet de jongste met wat gechagrijn op zijn eigen zetel. Drama op de donkere zondagochtend. Tranen all over the place. Na dit heerlijke ontbijtje, wat voor mij uit niet meer bestaat dan een sloot donkerzwarte koffie, zetelen we ons op de bank. Want: ziek zijn is filmpjes kijken. Ook overdag. Dat was vannacht al even veiliggesteld door de oudste. Want dat soort dingen worden fijntjes opgeslagen in het collectieve minimensen-geheugen. En voor mij ook prima, want ik ben zelf ook niet vooruit te branden. Kan moeilijk aan die tweeënhalve biertjes liggen van tijdens dat zelfde lolly-feestje gisteren. Zodra de sous-chef beneden is besluit ik toch maar weer een corona-testje tevoorschijn te toveren, want er is wel erg veel snot opeens ook.

Het duurt niet lang voor de twee streepjes in beeld komen. Het is weer een keer raak. Past wel bij de overgang naar de herfst en deze toch al ‘ziekenboeg-zondag’. De rest van de dag schijnt de zon buiten en binnen gelukkig ook. Peppa-big-marathons, spelletjes, boekjes en een gezamenlijk middagdutje met alle huisbewoners. Ik uit voorzorg deze keer toch maar even op de bank.

#703 Levensgenieter

De sous-chef en de oudste minimens waren samen op vakantie afgelopen weekend. Het ging er de hele week al over. De kleine grote was er vol van. Ze ging met mama op vakantie. En dat ging ze inderdaad! Twee nachtjes slapen in een heel groot vakantiehuis waar ook andere mensen in slapen die op vakantie zijn. Een hotel. Haar enthousiasme was aandoenlijk. En aanstekelijk. Ik werd er zowaar af en toe een beetje jaloers van. Ik wil ook wel met mama op vakantie.

Vrijdag stoven ze de oprit af. Hun vrouwenweekend tegemoet in Nederlands kustgebied en het nodige peuterentertainment vooraf uitgekiend en geprogrammeerd. Net als de glutenvrije diner-opties. Een sterk staaltje planning van de sous-chef. Mijn weekend was minder dichtgetimmerd. Mijn mannenweekend. Naast die bijdehante dame die tegenwoordig zonder zijwieltjes fietst, banjert er hier in huis natuurlijk nog zo’n Miniatuur-Bourgondiër door het huis. Dat maakt er dus twee. Een grote en een kleine. We hadden het rijk voor onszelf het hele weekend en namen het hoe het kwam.

Dat betekende eerst een barbecue op vrijdag. Maar, de uitsmijter stond gepland voor de zaterdagavond. Sharp om 17:00 had ik gereserveerd bij de favoriete lokale Italiaan waar hij nog niet zo heel lang geleden liever mijn pizza salami naar binnen schoof dan zijn eigen pizza bianca. Dat was hem te karig. Op de fiets, op de plek van zijn zus, achterop, en met de zonnebril van zijn zus togen we naar het etablissement. Hij was het achterzitje nog niet af of stoof luidkeels voor mij uit het voorportaal van het restaurant in ‘Pizzaaa eeeeeeteeen!’ Recht op de plek af die hij nog kende van de vorige keer. Zoals het een goed stamgast betaamd. Ik mocht wel naast hem op de bank komen zitten zei hij, een kinderstoel had hij niet nodig.

Ik bestelde een IJwit, een glas water voor meneer en twee pizza’s. Een gesprek over hoe de de pizza’s gemaakt worden in de grote oven, zijn glas water wat over tafel gaat, een klein amoureus uitstapje te voet door de hele tent omdat er een vrouwachtige van zijn lengte met een schattig staartje en haar ouders binnen treedt volgen. De pizza’s arriveren en hij brand zoals het hoort bij de eerste hap zijn kleine smoelwerk. ‘Beetje warm!’. Ja, beetje warm, het is een pizza, net uit de oven, wat had je dan verwacht!?. Ik blaas met hem mee en wacht op zijn seintje ‘Ja kanne wel!’. Zodra dat gegeven is genieten we van onze Italiaanse lekkernijen. Ik mag een hapje van hem en hij wil wel een hapje van mij.

Het gevaarte gaat voor driekwart het kleine lijfje in en er wordt in een lijn door netjes gevraagd om ijs aan de serveerster die hem nog herkende van de vorige keer. ‘Mag ik ijsje?’ ‘Dankewel!’ En een ijsje krijgt hij. Wat er dan moet gebeuren hoef ik ook al niet meer te zeggen, want hij pakt mijn portemonnee en loopt alsof de wereld van hem is richting de kassa en meld zich daar: ‘Ikke talen?’ En zo gaat het. Hij haalt de juiste pinpas uit de portemonnee en legt deze (voor de tweede keer, ik was iets te snel zelf, tot groot ongenoegen van meneer) op de pinautomaat. Betaald! Op naar huis, althans, dat is mijn plan. Maar niet voor er nog luidkeels lachend het hele horecaplein buiten over wordt gerend en ik hem met enige overredingskracht achter op de fiets tot bedaren moet brengen.

Twee jaar is deze levensgenieter. Hij stelde nog net niet voor om nog een afzakkertje te doen bij de aangrenzende kroeg.

#702 Nu doe ik het toch

Dit verhaal zit al een tijd in mijn hoofd. Het verandert dagelijks een beetje. Aanvullingen, wat nieuwe, of net wat andere inzichten. De kranten en andere media staan er namelijk bol van. Iedereen vindt er wat van. Feiten, meningen, alles loopt door elkaar. En niet alleen die abstracte soms wat verder-van-mijn-bed verhalen op NU.nl of weer een zoveelste column in De Volkskrant. Ook in mijn woonplaats, mijn gemeenschap, mijn leefomgeving, mijn regio, noem het hoe je het noemen wilt, vinden mensen er wat van. Toch spreek ik er direct weinig mensen over. Bewust niet, ik houd me stil. Waarom niet? Ik heb meestal mijn mening wel klaar. Nou, uit angst volgens mij. Mooier kan ik het denk ik niet maken.

Ik woon in gebied met veel vlaggen die op zijn kop hangen en zakdoekjes die aan spiegeltjes wapperen. Een gebied met veel mensen die zich identificeren als boer en dit vaak ook daadwerkelijk zijn. Harde werkers. Mooie mensen met een groot hart die altijd klaar staan voor anderen als er hulp nodig is. Fruittelers met name, maar ook alle andere varianten. Toen ik 13 was plukte ik voor het eerst bessen als vakantiewerk, wat ik veel zomers zou blijven doen. Later deed ik allerhande klussen in appelboomgaarden en reed ik eens per ongeluk een oude tractor half de sloot in. De plaatselijke Rabobank stond altijd klaar om lokale verenigingen en evenementen te sponsoren, en de wereld was voor mij nog overzichtelijk en vooral mooi.

Dat is hij eigenlijk nog steeds, maar toch heb ik mezelf angst aangepraat. Angst om een ander geluid te laten horen. Ik stoor me namelijk aan de vlaggen op de kop. Ik stoor me aan de zakdoeken. Ik stoor me aan hooibalen op snelwegen in de fik. Ik stoor me aan uitgestorte mest op plaatsen waar anderen weer mee gedupeerd worden. Nou ja, ik stoor me dus aan dat soort dingen, het is duidelijk. Niet omdat ik geen begrip heb voor degene die zich daadwerkelijk in hun voortbestaan bedreigd voelen. Maar wel omdat het eenzijdige, door populistische politici en agro-miljardairs en veevoerproducenten gekaapte verhaal veel meer nuance verdient, en op veel fronten simpelweg onwaar en gevaarlijk is. Soms wordt klimaatverandering gewoon ontkent. Vaak wordt stikstof op een hoop gegooid met CO2 of andere troep. Vaak iets als ‘Ja maar kijk dan wat ze in China allemaal doen!’ Vaak wordt gedaan alsof dit verhaal van gisteren op vandaag ontstaan is, terwijl een makkelijke zoektocht via de Googles en nieuwsarchieven al decennialang hetzelfde verhaal naar boven laten komen: ‘Er moet iets gebeuren.’

Wat daarin ook naar boven komt zijn wat andere minder mooie eigenschappen van de Nederlandse landbouwsector als geheel. Door overheid, banken en grootkapitaal aangedreven jarenlange schaalvergrotingen en doorgeslagen monocultuur en bijbehorende constante genetische manipulatie. Kunstmestbergen, antibiotica, krachtvoeding en supplementen als noodzakelijk kwaad om de uitstrekte en uitgeputte velden en bijna machinale koeien keer op keer een topproductie te laten draaien, lijkt me op de lange termijn niet houdbaar. Onder het masker ‘zonder de boer geen voer’ wordt een beeld geschetst dat we als consument niet zonder zuivel of vlees zouden kunnen. Nu schreef ik al eerder wat over mijn liefde voor vlees, dus je hoort mij niet roepen dat alles volledig in de ban moet, integendeel. Alleen wanneer je leert en leest dat het overgrote deel van de Nederlandse landbouwopbrengsten geëxporteerd worden, niet in de laatste plaats als voeding voor weer andere dieren, begin ik mezelf toch af te vragen of dit allemaal wel klopt. Nederlanders zijn daar trots op, ik was (of ben) dat misschien ook wel. Het ‘Waar-een-klein-landje-groot-in-kan-zijn’ narratief. Dat heldenepos. Dat past de boeren natuurlijk ook wel, die rol, want velen zijn dat ook gewoon.

Mij is de afgelopen maanden echter wel duidelijk geworden (en eigenlijk een paar jaar terug al, toen een tractor van formaat er een paar deuren van een provinciehuis uitreed), dat de discussie niet op een eerlijke manier wordt gevoerd en dat er simpelweg geweld wordt gebruikt om deze halve verhalen kracht bij te zetten. Er zijn vele schuldigen in dit verhaal, niet in de laatste plaats onze overheid, maar het zou de boeren sieren ook bij zichzelf te rade te gaan en te kijken of ze echt niet nog ergens een spiegel hebben op hun erf. Die erven die een onevenredig groot gedeelte van ons kleine landje beslaan en op een spoor van uitputting blijft zitten. Ik kan me er geen enkele voorstelling van maken wanneer de voortzetting van een familiebedrijf wat in generaties is opgebouwd in zijn bestaansrecht wordt bedreigd. Dat lijkt me beangstigend. In een lijn door stellen dat er dan überhaupt geen toekomst meer is voor volgende generaties, de kinderen, lijkt me overtrokken. Ik hoef hier alleen maar voor naar mijn eigen kinderen te kijken: geen idee wat die voor beroep uitoefenen over een jaar of twintig. Hebben zijn dan ook geen toekomst?

Mijn kinderen (en ikzelf trouwens ook) groeien op, of zijn opgegroeid in weelde. Luxe. En dan bedoel niet de protserige over-de-top luxe van profvoetballers of popartiesten, maar doodnormale luxe. Simpele luxe, waar je snel blind voor wordt. Iedere dag te eten. Eten dat altijd beschikbaar is. Gewoon om de hoek, bij slager, bakker, groenteboer, supermarkt, of tegenwoordig doodnormaal: gewoon thuis op de stoep. Dat is voor ons de standaard geworden. Mede mogelijk gemaakt door de (intensieve) landbouw, door de boeren dus. Dat besef is er meer dan genoeg. De connectie met waar al dit voedsel vandaan komt, hoe ontzettend veel werk en energie daarin gaat zitten voor dat die blauwe of gele bestelbus bij je voor de deur staat, dat zijn we met zijn allen een beetje vergeten. Meer, meer, meer, meer. Meer is beter. En het liefst ook nog een beetje sneller. Dat is al jarenlang het devies. Niet in de laatste plaats van de Rabobanken en veevoederproducten van deze wereld. Dat daarin ook wat andere belangen spelen dan alleen zo snel mogelijk zoveel mogelijk van dezelfde producten produceren voor een liefst zo groot mogelijk deel van de wereld, dat is wat al decennialang weggemoffeld, weggelobbyd, of weggeprotesteerd wordt. En in die belangen vind ik ook de toekomst van mijn kinderen.

Het systeem waar we met zijn allen in verstrikt zijn geraakt is geen natuurwet. Dat is niet de standaard waar nooit meer vanaf geweken kan worden. Wij mensen leven bij de gratie van voortschrijdend inzicht. De wereld is geen statische omgeving, hij is continu in verandering en (voorlopig) mogen wij er leven en gebruik van maken. Kolenmijnen zijn al een tijdje geleden gesloten, vrouwen hebben toch nog niet zo heel lang geleden stemrecht gekregen, dieren hebben rechten gekregen, slavernij is afgeschaft, tabak wordt niet meer verkocht als medicijn. Alles verandert, continu. Nieuwe principes leiden tot nieuwe inzichten, nieuwe inzichten leiden tot nieuwe regels en die nieuwe regels worden gevangen in overheidsbeleid. Dat is hoe we het hier in ons democratische landje met elkaar hebben afgesproken. Zo ook nu. Ik zal de laatste zijn die het altijd roerend eens is met overheidsbeleid, integendeel. Maar, het met elkaar oneens zijn leidt altijd tot oplossingen, zolang men bereid is te blijven bewegen. Ik las deze week ergens een titel van een interview met een schrijver (zijn naam ben ik vergeten en het artikel heb ik niet gelezen, noem het maar lui): ‘Wanneer iedereen het eens is, gebeurt er geen zak!’.

Dit lijkt me waar. En dus daarom, ondanks de eerdere angst voor reacties, nu toch dit stuk. Misschien ook wel als uitnodiging. Ik ben het niet eens met de boeren die zich op dit moment zo halsstarrig vasthouden aan een grijsgedraaide plaat. Maar ik zou best graag een keer praten over waarom zij dat wel doen, zonder de angst om mijn afwijkende kijk ook kenbaar te maken. Lijkt me top, koffie of een biertje erbij. Gewoon, omdat we dezelfde omgeving, dezelfde wereld delen. En onze kinderen ook.

#701 Ik wil wel proeven

De jongste van de twee uitvreters zit mokkend tussen de bank en de vensterbank in. Zijn verwilderde en tikkeltje onhandelbare pruik steekt net boven de bank uit. Ik kan hem nog net zien vanuit de keuken. Ik kan een kleine grinnik niet onderdrukken, maar probeer toch wat strengs de kamer in te slingeren. Voor ik dat kan doen hoor ik nog een keer ‘Nee, ik wil niet eten!’ mijn kant op komen. Vol emotie dat tweejarige stemmetje.

Zijn zus zit bij mij aan de keukentafel het schouwspel gelaten te aanschouwen. Het lijkt haar allemaal wat lang te duren, want zij heeft juist wel zin om te eten. Sinds kort heeft ze de kant en klare Olvarit maaltijden, of welk merk dan ook, weer ontdekt en aangezien er hier ook veel van glutenvrij zijn en ze mooi snel en zonder gezeur wat nieuwe smaken kan (her)ontdekken, zijn deze toegevoegd aan de wekelijkse diner-carrousel. Wel bij voorkeur koud (!), dus koken wordt zo echt een fluitje van cent. Het doet soms wat pijn aan mijn kook-hart. Al is het ook wel makkelijk wanneer ik in m’n uppie in huis ben met die twee oermensjes.

Vanavond staat er linzen, wortel en rundvlees op het etiket en ik schep de brei voor de vorm nog even over in een bakje. Ze lepelt het in no-time op en wil dan ook nog wel wat proeven van de quinoa die ik haar inmiddels onder protest aangeschoven broertje (het was toch wat saai alleen daar naast de bank) heb voorgeschoteld. Die zijn maaltijden liever wel warm geserveerd krijgt. Ze wil enthousiast proeven, want ik heb haar net wat uitgelegd over smaakpapillen, een tip van de sous-chef (die zelf ergens in een restaurant aan haar eigen smaakpapillen werkt). Aan haar ogen te zien tijdens mijn relaas daarover heb ik daarmee een eerste zaadje gepland want ze komt er na wat happen lauwwarme quinoa meteen op terug ‘Ik heb geproefd met mijn tong papa!’

Ondertussen is de kleinste flintstone gestopt met lepelen uit zijn bakje en zit er wat nors naar te kijken, alvorens hij het met een duw naar het midden van de tafel sjoelt. Toch een overwinning die paar happen. Daar zag het net niet naar uit. Die heeft liever iedere dag pizza.